Autosondage vrouw

Wat is zelfsondage?

Bij zelfsondage breng je een hol plastiek buisje (een sonde) in de blaas. Het buisje gaat langs het plasgaatje, doorheen de plasbuis, voorbij de sluitspier tot in de blaas. Langsheen het buisje vloeit de urine af in het toilet.

De verpleegkundige van de dienst leert je deze techniek aan. Heel wat mensen worden geconfronteerd met dit probleem en slagen erin om zichzelf te sonderen zonder problemen.

De blaas en de plasbuis

De blaas is een orgaan dat in het kleine bekken zit. De blaas bestaat uit verschillende lagen. De buitenste laag van de blaas is een spierlaag. De binnenste laag van de blaas bestaat uit urotheelcellen. Deze cellen vormen de barrière tussen de urine in de blaas en de rest van de blaaswand. De blaas heeft twee functies. Enerzijds dient de blaas voor het opslaan van urine tijdens de ‘vullingsfase’, anderzijds zal de blaas op een gepast moment krachtig gaan samentrekken om het plassen mogelijk te maken. Dit noemt men de ‘ledigingsfase’.

Bij jou heeft de blaas zijn ‘spierkracht’ verloren om zichzelf te ledigen. Spijtig genoeg bestaat er geen operatie of medicatie om dit probleem op te lossen. Gelukkig kun je de blaas wel zelf ledigen door middel van zelfsondage.

De plasbuis is bij de vrouw ongeveer 4 cm lang en recht. De uitgang van de plasbuis ligt tussen de clitoris en de vaginaopening.

Wat zijn de risico’s van onvoldoende lediging van de blaas?

Het niet volledig leeg plassen van de blaas heeft verschillende mogelijke gevolgen.

• De urine die achterblijft laat gemakkelijk bacteriën toe waardoor een urineweginfectie of prostaatontsteking kan ontstaan. Wanneer de infectie opstijgt naar de nieren kan een nierbekkenontsteking ontstaan met koorts.
• Er vormen zich sneller stenen in de blaas door neerslag van allerhande stoffen in de urine.
• De spierkracht neemt verder af. Patiënten die tijdig starten met de sondage kunnen soms nog spontaan plassen en moeten zich maar twee keer per dag sonderen. Patiënten die het probleem afwachten en veel resturine toelaten kunnen vaak helemaal niet meer plassen. Zij moeten 5 tot 6 keer per dag sonderen.
• Urineverlies
• Achteruitgang van de werking van de nieren. Als de nieren niet optimaal kunnen afvloeien in de blaas, verliezen ze geleidelijk aan hun werking.

Hoe de blaas sonderen?

De uroloog zal je meedelen hoe veel keer per dag je moet sonderen. Als je meer drinkt, moet je soms eens meer sonderen. Voldoende drinken is belangrijk om de kans op infecties, stenen en allerhande problemen tegen te gaan.

In het ziekenhuis leren we je om eerst de schaamstreek te ontsmetten. Thuis is dat niet nodig. We raden wel aan om de schaamstreek één keer per dag te wassen.

• Stap 1: Was uw handen met water en zeep en droog ze af.
• Stap 2: Kleed je uit (zoveel als nodig, vaak volstaat het om je onderkledij tot op de enkels te laten zakken).
• Stap 3: Open de verpakking van de sonde.
• Stap 4: Ga zitten op het toilet of ga met gespreide, licht gebogen benen boven het toilet staan. Je kan ook gaan staan voor het toilet met één been op de toiletrand.
• Stap 5: Voor rechtshandigen: spreid de schaamlippen met de linkerhand en blijf deze spreiden.
• Stap 6: Neem de sonde vast met de rechterhand en breng ze in de plasbuis. Als je de sonde laat vallen of ze komt in de vagina terecht, neem je best een andere sonde. Tip: Soms neemt de sonde gemakkelijk de weg naar de vagina. In dat geval kan je een knikje geven in de sonde en met een soort schepbeweging de sonde toch op de juiste positie brengen. Soms voel je wat weerstand bij het binnenbrengen. Mogelijk zit je op dat moment tegen de sluitspier. Probeer goed te ontspannen, wacht even en breng de sonde verder in.
• Stap 7: Laat de urine aflopen. Van zodra je urine ziet, moet je de sonde niet verder inbrengen.
• Stap 8: Wanneer de urine stopt met lopen, trek je geleidelijk aan wat terug waarbij er soms nog wat urine afloopt. Als er geen urine meer komt, haal je de sonde uit de plasbuis. Gooi de sonde in de vuilnisbak. Tip: Als er geen urine meer komt, sluit je best de uitloop van de sonde af bij het uittrekken. In de sonde zelf zit altijd nog een beetje urine die anders op je kledij terecht kan komen.
• Stap 9: Was je handen en kleed je aan.

Problemen bij het sonderen

Er kunnen zich een aantal problemen voordoen bij het sonderen. Meestal zijn die gemakkelijk op te lossen. Een paar voorbeelden:

• Er is bloed bij het sonderen. Dit is geen reden om de zelfsondage te stoppen. Probeer je goed te ontspannen tijdens het sonderen zodat je de sluitspier niet toenijpt. Gebruik ook voldoende glijmiddel of gebruik een zelfglijdende sonde.
• Als je bij het sonderen weinig of geen urine hebt of erg donkere urine hebt (en tussendoor plas je niet zelf), moet je vermoedelijk meer drinken.
• Als het je niet lukt om de sonde in te brengen, kan je beter even wachten, een nieuwe sonde nemen en herbeginnen. Als het sonderen helemaal niet meer zou lukken en je krijgt pijn in de buik, moet je contact opnemen met een arts.
• Als je sterk ruikende urine hebt of pijn in de blaasstreek (al dan niet gepaard met koorts), moet je je arts verwittigen. Mogelijk heb je een urineweginfectie. In dat geval sturen we een urinestaal op voor onderzoek. We behandelen een urineweginfectie met antibiotica.

Leven met zelfsondage

Zelfsondage zorgt voor aanpassingen in je dagelijks leven:

• Als je je huis verlaat, neem je best een paar sondes mee. Ook als je op reis gaat, moet je voldoende sondes meenemen. Het aantal hangt af van hoe vaak je sondeert. Tip: Neem de sondes mee in je handbagage om problemen te voorkomen bij verlies van je ruimbagage. Voorzie ook glijmiddel als je geen zelfglijdende sondes gebruikt.
• Drink voldoende om infecties te vermijden. Drink nooit minder om minder te moeten sonderen want dit geeft net meer problemen. Probeer je vochtinname te spreiden over de dag.
• Was je schaamstreek één keer per dag. Ontsmetten van de schaamstreek is niet nodig. Als je er toch op staat, gebruik dan geen alcoholische ontsmetting.
• Mensen die zelfsondage doen hebben een perfect normaal seksleven. Voor het vrijen kan leegsonderen wel aangeraden zijn om urineverlies te vermijden.

De prijs van intermittente sondage

De overheid (het RIZIV) zal in bepaalde gevallen tussenkomen in de terugbetaling van de sondes. De prijs van de sondes varieert afhankelijk van het merk. Een zelfglijdende sonde kost ongeveer 2,7 euro en een droge sonde 1 euro. Je kan een terugbetaling krijgen als je uroloog een aanvraag voor autosondage attesteert. Je bezorgt dit attest aan je mutualiteit die dit aan de adviserende arts bezorgt. Als je dossier goedgekeurd wordt, krijg je een machtiging die geldig is voor 1 jaar. Na een jaar moet de machtiging vernieuwd worden. Met de machtiging en met het voorschrift voor de sondes gaat je tot bij de apotheek die je de sondes zal meegeven. Ontsmettingsstof en deppers worden niet terugbetaald. Spijtig genoeg komt niet iedereen in aanmerking voor terugbetaling van de sondes.