Niertransplantatie

Onder transplantatie verstaan we het transplanteren van een orgaan, in dit geval een nier, van de ene persoon (donor genoemd) naar de andere persoon (receptor genoemd) met het oog op het vervangen van de functie van dit orgaan in de ontvanger. In tegenstelling tot de biologische situatie waarbij we geboren worden met twee nieren, gebeurt een transplantatie enkel met één nier. Dit is grotendeels het gevolg van het tekort aan orgaandonoren maar anderzijds ook gesteund op de wetenschap dat één goed werkende nier voldoende is om in te staan voor de bloedzuivering. In uitzonderlijke gevallen gebeurt een transplantatie van twee nieren als de donornieren iets ouder zijn of van licht verminderde kwaliteit. Op die manier kan toch een goede transplantnierfunctie worden gegarandeerd.

De opties

• Niertransplantatie met een nier van een overleden persoon: de meeste transplantaties in België gebeuren met een nier van een donor die hersendood is. Via een computerprogramma van Eurotransplant wordt bij het vrijkomen van een donornier de meest geschikte (of “compatibele”) receptor gezocht in de lijst met kandidaat receptoren. Deze receptor wordt vervolgens opgeroepen naar het transplantatiecentrum en de nier wordt zo snel mogelijk getransplanteerd (meestal binnen de 24u). Eurotransplant is een orgaanuitwisselingsorganisatie met momenteel 7 deelnemende landen (Duitsland, Oostenrijk, Slovenië, Kroatië, Nederland, Luxemburg en België).
• Niertransplantatie met een nier van een levende donor: hierbij wordt een nier afgestaan door een familielid, partner of kennis. Wanneer iemand twee goed functionerende nieren heeft, kan namelijk één ervan worden afgestaan zonder dat de donor problemen krijgt. Uiteraard moet vóóraf goed worden gecontroleerd of de donor effectief over twee gezonde nieren beschikt en dient een risico op eventuele gevolgen voor de donor te worden bekeken.
• Transplantatie van meerdere organen tegelijk. In specifieke gevallen is een gecombineerde transplantatie aangewezen. Dit is het geval bij bv. lever- en nier polycystose waarbij een nier en de lever van dezelfde donor worden getransplanteerd. Een ander voorbeeld is een gecombineerde nier-pancreastransplantatie bij patiënten met diabetes. In beide gevallen gaat het steeds om een transplantatie met organen van een overleden donor.

Voor- en nadelen van niertransplantatie

Het grote voordeel van een niertransplantatie is dat de nieuwe nier dialyse overbodig maakt. De nieren zorgen ervoor dat het bloed gezuiverd wordt van afvalstoffen. Wanneer de nieren falen, moet de functie overgenomen worden door dialysebehandeling. De nieuwe nier kan meestal het nierfalen volledig compenseren waardoor dialysebehandeling niet meer nodig is. Er is een duidelijke toename in levenskwaliteit door het niet meer afhankelijk zijn van een dialyse en ook de overleving wordt gunstig beïnvloed.

Het belangrijkste nadeel is de noodzaak tot het gebruik van afweerremmende middelen (immunosuppressiva) met al hun bijwerkingen. Ondanks inname van deze medicatie, bestaat nog een (beperkte) kans op acute of chronische afstoting van de nieuwe nier. In sommige gevallen herneemt de getransplanteerde nier haar functie niet of laattijdig en is dialyse – al of niet tijdelijk – verder nodig.