Valpreventie

In Vlaanderen valt 40% van de 70-plussers die nog thuis wonen één keer per jaar, bij 80-plussers stijgt dit cijfer tot 50% per jaar. Vallen kan duiden op een onderliggend probleem dat aandacht verdient. Daarom vraagt het een aanpak op verschillende vlakken.

Geriatrische evaluatie

Zowel op de afdeling geriatrie als in het dagziekenhuis geriatrie kunnen we in overleg met je huisarts een overzicht opstellen met een evaluatie van alle valrisico's. Vervolgens maken we een plan op om jouw persoonlijk valrisico te verkleinen. Dit gebeurt door een gezamenlijke aanpak van de geriater, de verpleegkundige, de kinesitherapeut, de ergotherapeut, de diëtiste, de sociaal werker en eventueel de cardioloog, de neuroloog en de arts fysische geneeskunde en revalidatie.

Gevolgen van een val

De gevolgen van een val kunnen aanzienlijk zijn. Het belangrijkste gevolg van een val is een breuk van bijvoorbeeld een heup, een pols, een wervel of het bekken. Deze breuken leiden tot pijn, verlies van zelfstandigheid, opname in een ziekenhuis of een woon- en zorgcentrum en soms zelfs tot overlijden. Daarnaast ontstaat er vaak valangst waardoor de kwaliteit van het leven vermindert. Tenslotte kunnen de kosten ten gevolge van een val hoog oplopen.

Risicofactoren en tips

Medicatie

Medicatiegebruik is een belangrijke oorzaak van vallen. Als je meer dan vier verschillende medicijnen per dag inneemt, heb je al een verhoogd risico op vallen. Vooral medicatie voor het hart, vochtafdrijvende medicatie en antidepressiva kunnen het risico op vallen verhogen. Bespreek met je arts de noodzaak en mogelijke bijwerkingen van elk geneesmiddel.

Bepaalde aandoeningen

Heel wat ziektes zijn gelinkt aan vallen. We sommen de belangrijkste op: infecties, hartproblemen, stoornissen in de hersendoorbloeding, ziekte van Parkinson, dementie, depressie, ziekte van Menière, incontinentie, alcoholmisbruik, diabetes, bloedarmoede en uitdroging. Ga regelmatig naar je arts zodat deze aandoeningen tijdig kunnen vastgesteld, behandeld en opgevolgd worden.

Ondervoeding

Ondervoeding geeft een verhoogd risico op vallen. We hebben immers eiwitten nodig om de spiermassa op te bouwen. Bovendien zijn calcium en vitamine D nodig om de botmassa te behouden.

• Raadplaag je arts bij vermagering of verminderde eetlust.
• Kies voor evenwichtige en gevarieerde voeding.
• Drink voldoende water.
• Beperk alcohol (maximaal 1 glas/dag).

Osteoporose

Patiënten met osteoporose of botontkalking hebben een hoger risico om een wervel, een pols, het bekken of een heup te breken. Er bestaat hiervoor een goede behandeling.

• Praat over osteoporose met je arts en de osteoporoseverpleegkundige.
• Je kunt osteoporose beperken door een gezonde levensstijl.
• Eet gezonde voeding rijk aan calcium: zuivelproducten, groene groenten, vette vis, bruin brood.
• Neem voldoende beweging.
• Ga regelmatig buiten in de zon (vitamine D).
• Gebruik dagelijks calcium + vitamine D.

Plotse bloeddrukdaling

Veel mensen ervaren een plotse bloeddrukdaling bij het plots rechtkomen of bij het veranderen van houding. Door de verminderde zuurstoftoevoer naar de hersenen ontstaat er een gevoel van duizeligheid of draaierigheid.

• Raadpleeg je arts bij duizeligheid.
• Blijf even zitten voor je rechtstaat.
• Sta traag recht.
• Begin pas te stappen nadat de duizeligheid verdwenen is.

Gezichtsproblemen

Een stoornis van het zicht zoals cataract en glaucoom kunnen in 70% van de gevallen gemakkelijk behandeld worden.

• Raadpleeg je oogarts één keer per jaar.
• Draag altijd je eigen bril.
• Zorg ervoor dat de brilglazen altijd proper zijn.
• Weet dat het dragen van een bifocale bril en progressieve bril (dubbelfocusbril) gevaren inhoudt

Valangst

Mensen met valangst gaan risicovolle situaties vermijden. Daardoor kan de valangst verlammend werken en net leiden tot minder bewegen.

• Praat hierover met je huisarts.
• Een personenalarmsysteem kan je angstgevoel doen verminderen. Vraag advies bij je mutualiteit.

Hoe kun je vallen in je omgeving voorkomen?

Leefruimte

• Zorg voor een voldoende brede doorgang.
• Vermijd te gladde of natte vloeren.
• Verwijder je tapijten.
• Zorg voor ondiepe comfortabele zetels.
• Kijk na of de deuren niet klemmen.
• Als de telefoon of deurbel gaat, sta dan rustig op.
• Zet de telefoon op een centrale plaats en op zithoogte.
• Kleef losliggende kabels vast.
• Maak drempels zichtbaar (fluorisatiestrips).
• Verplaats zware voorwerpen nooit alleen.

Slaapkamer

• Zorg voor voldoende licht (nachtlampje).
• Zorg voor een aangepast bed, de zithoogte is van belang.
• Zorg voor een toiletstoel in de nabije omgeving.

Badkamer

• Plaats een antislipmat in het bad of de douche.
• Voorzie een steunbaar.
• Als je je onveilig voelt, kun je best een bad of douche nemen in aanwezigheid van derden (vb. thuisverpleging).

Tuin en terras

• Verwijder alle mos en dode bladeren.
• Zorg voor een goed begaanbaar pad, zonder losliggende tegels.
• Zorg voor buitenverlichting.
• Maak drempels goed herkenbaar (fluorisatiestrips).

Trappen en drempels

• Voorzie een stevige trapleuning aan beide zijden van de trap.
• Laat nooit voorwerpen op de treden liggen.
• Zorg dat de eerste en laatste trede duidelijk onderscheiden zijn van de vloer zodat je deze niet ‘mist’ (fluorisatiestrips).
• Betreed nooit de trap met alleen sokken of nylonkousen.
• Ga rustig de trap af, neem trede per trede en houd de leuning goed vast.
• Ga achterwaarts van gevaarlijke trappen met smalle treden.