Verdoving bij de bevalling of keizersnede

Wanneer verdoven?

De weeën die nodig zijn om te bevallen zijn pijnlijk. Langdurige arbeid kan echt vermoeiend zijn waardoor de pijngrens overschreden wordt. De duur en de ernst van de pijn zijn individueel verschillend. Meestal neemt de pijn toe naarmate de ontsluiting vordert.

Ademhalings- en ontspanningsoefeningen kunnen helpen om de weeën op te vangen. In onze huiselijke verloskamer met verloseiland, relaxatie- en bevallingsbad kun je in een rustige, ontspannen sfeer de arbeid op natuurlijke wijze doormaken. De vroedvrouw begeleidt je hierbij. Een warme douche of een warm bad, massage of een andere houding kunnen helpen. Toch kan de pijn soms ondraaglijk zijn. Dan is een epidurale verdoving de beste pijnstilling voor moeder en kind. Gemiddeld krijgen in België 75% van de bevallende moeders een ruggenprik.

Soms beslist de gynaecoloog, in overleg met jou, om een keizersnede uit te voeren. Ook dan verloopt de verdoving bijna altijd via een ruggenprik. Door een aanpassing van de techniek (in feite plaatsen we via dezelfde ruggenprik een ‘spinale’ in plaats van een epidurale verdoving) is de verdoving krachtiger en werkt ze sneller in zodat je geen pijn voelt tijdens de keizersnede.

Algemene verdoving proberen we altijd te vermijden, omdat de producten die via de aders worden toegediend een (ongewenst) effect kunnen hebben op het ongeboren kindje. Als het toch nodig is, zoals bij een heel dringende keizersnede waar geen tijd meer is voor een ruggenprik, proberen we door de verdovingswijze het nadelig effect op de baby tot een minimum te beperken. Na een algemene verdoving of zware pijnstillende medicatie, kunnen we je vragen om de borstvoeding de eerste 24 uur af te kolven. Nadien kun je starten met borstvoeding. De gynaecologen, kinderartsen en vroedvrouwen helpen je daar graag bij.

Epidurale verdoving bij de bevalling

Wat is een epidurale verdoving?

De epidurale verdoving of “ruggenprik” is een methode voor het toedienen van pijnstillers in de epidurale ruimte vlak bij de zenuwen die uit het ruggenmerg treden. Dit zijn o.a. de zenuwen die de pijnprikkels van de baarmoeder en de bekkenbodem geleiden. Door het toedienen van pijnstillers wordt de geleiding van pijn geblokkeerd en verdwijnt de pijn van de weeën. Ook de zenuwen voor de spieren van de onderste ledematen worden gedeeltelijk geblokkeerd. Na een ruggenprik kan dus de spierkracht in het onderlichaam tijdelijk afnemen.

Hoe wordt een epidurale verdoving toegediend?

De epidurale verdoving krijgt u van een anesthesist. Het is een delicate procedure, waarbij de anesthesist een naald inbrengt vlak bij de centrale zenuwen. Alleen in ervaren handen kunnen de complicaties tot een minimum worden herleid.

Voor het plaatsen van de epidurale krijg je vocht via een infuus om te voorkomen dat de bloeddruk te sterk daalt na het toedienen van de pijnstillers. De anesthesist prikt terwijl je op je zij ligt of voorovergebogen zit. Eerst ontsmet hij de huid van de rug met een ontsmettingsmiddel. Dat voelt een beetje koud aan. Vervolgens verdooft hij de huid ter hoogte van de insteekplaats. Dat geeft plaatselijk een prikkelend en brandend gevoel. Daarna voert hij met een speciale lange naald een ruggenprik uit tussen twee ruggenwervels. Je moet je rug zo bol mogelijk maken en je lichaam zo stil mogelijk houden, zodat de ruimte tussen de ruggenwervels zo goed mogelijk bereikbaar is. De anesthesist zoekt de epidurale ruimte. Als die gelokaliseerd is, schuift hij een fijn buisje doorheen de naald tot in de epidurale ruimte. De naald wordt verwijderd en het buisje blijft ter plaatse. Het wordt goed vastgekleefd aan de rug om te vermijden dat het verschuift. Het buisje wordt aangesloten op een pomp waardoor met tussenpozen of continu een dosis verdovingsvloeistof wordt toegediend.

Het duurt ongeveer 5 tot 15 minuten voor de verdoving begint te werken. Na het plaatsen van de epidurale moet je in bed blijven. Tijdens het verdere verloop van de bevalling controleert de vroedvrouw regelmatig de bloeddruk, polsslag en urineproductie. We controleren ook of de pijnstilling voldoende is en bewaken de toestand van de baby via monitoring.

De epidurale krijg je in de arbeidskamer. Het is belangrijk dat we daarbij een aantal steriliteitsregels volgen. Daarom vragen we aan je partner of begeleider om afstand te houden van het steriele veld.

Wat is het effect van een epidurale verdoving?

Met de epidurale verdoving zorgen we ervoor dat je de weeën nog voelt maar geen pijn meer hebt. Het is mogelijk dat je helemaal geen pijn meer hebt tijdens de ontsluitingsfase of tijdens het persen. Soms kunnen je benen slap worden of krijg je een tintelend gevoel in je buikhuid of benen. De symptomen verdwijnen als we de verdoving stopzetten. De epidurale pijnstilling heeft bij ongeveer 5% van de vrouwen onvoldoende effect. Dat kan gebeuren doordat het buisje verplaatst is of omdat de verdoving niet sterk genoeg is. Soms is het nodig om opnieuw te prikken. Op het hoogtepunt van een wee kun je toch nog wat druk of een beetje pijn voelen.

Wie komt in aanmerking voor een epidurale verdoving?

Er zijn een aantal medische aanwijzingen waarvoor je gynaecoloog een ruggenprik kan aanraden bv. wanneer de arbeid te lang gaat duren, vermoeiend wordt en niet vooruit gaat. Bij te ver gevorderde ontsluiting heeft een epidurale meestal geen zin meer en kan het zijn dat de anesthesist beslist om geen epidurale verdoving meer toe te dienen.

Er zijn ook een aantal medische tegenaanwijzingen zoals stollingsstoornissen, een lokale infectie van de huid ter hoogte van de insteekplaats of een allergie op de verdovende middelen. Afwijkingen van de rug, zoals scoliose of discus hernia, kunnen de plaatsing moeilijk maken, maar sluiten die niet uit. Bepaalde rugoperaties kunnen er wel voor zorgen dat een epidurale verdoving onmogelijk is.

Voor- en nadelen van een epidurale verdoving

Het grote voordeel is het wegvallen van de hevige pijn. Daardoor heb je ook minder stress en spanning en dus een betere relaxatie. Je kunt de arbeid en de bevalling zonder uitputting en bewust meemaken en volop meewerken en genieten van de geboorte. Een bijkomend voordeel is dat de bevalling door stimulerende medicatie versneld kan worden bij een zeer pijnlijke arbeid en traag vorderende ontsluiting.

Je zal bij het plaatsen van de ruggenprik weinig last ervaren. De bijwerkingen en complicaties door de prik kunnen meestal vlot opgevangen worden en door een goede monitoring tot een minimum beperkt blijven. De medicatie en techniek die we gebruiken bij een ruggenprik zijn nooit schadelijk voor je baby. Je kunt na de bevalling meteen met borstvoeding starten.

Spinale verdoving bij de keizersnede

In ons ziekenhuis gebeuren bijna alle keizersnedes onder spinale anesthesie.

Wat is een spinale verdoving?

Bij een spinale verdoving spuit de anesthesist via een dunne naald een kleine hoeveelheid verdovingsvloeistof in de spinale ruimte. De verdoving begint al na enkele minuten. Eerst voel je een warm tintelend gevoel in de benen. Later kun je je benen niet meer bewegen. Het onderlichaam is verdoofd tot ruim boven de navel. Je hebt tijdens de operatie geen pijn, maar je voelt wel dat de gynaecoloog bezig is. Je blijft bij bewustzijn.

Als er al een epidurale katheter aanwezig is die geplaatst werd tijdens de arbeid, dan kan die gebruikt worden om een hogere dosis verdovingsvloeistof in te spuiten, zodat het onderlichaam van de moeder volledig verdoofd is.

Wie komt in aanmerking voor een spinale verdoving?

Voor een spinale verdoving gelden dezelfde tegenaanwijzingen als voor de epidurale verdoving. Bij een dringende keizersnede, als de toestand van het kind en/of de moeder kritiek is, gaan we vaak over tot een algemene verdoving. Ook als het niet lukt om de verdovingsvloeistof op de juiste plaats in te brengen, dan is een keizersnede onder volledige verdoving nodig.

Voor- en nadelen van een spinale verdoving

Het is een goede manier van verdoven waardoor je nagenoeg geen pijn voelt. Je bent wakker en kunt de geboorte bewust meemaken. De kans op bijwerkingen is gering en de kans op ernstige complicaties is zeer klein.

De nevenwerkingen zijn ongeveer dezelfde als bij epidurale verdoving. In zeer zeldzame gevallen kan het gebeuren dat de verdovingsvloeistof ook de bovenste lichaamshelft gedeeltelijk verdooft. De anesthesist brengt je dan volledig in slaap en neemt jouw ademhaling over tot de verdoving uitgewerkt is.