177Lutetium PSMA therapie

Wat is 177Lutetium PSMA therapie?

Prostaatkankercellen hebben een specifieke structuur aan de oppervlakte en zijn gekend als ‘prostaat specifiek membraan antigen’ (PSMA). PSMA is in bijzonder hoge concentratie aanwezig bij cellen van prostaattumoren. Deze eigenschap maakt een gerichte behandeling mogelijk met 177Lutetium (afgekort 177Lu-PSMA), een radioactieve stof die zich aan de PSMA structuur bindt. Zo kunnen we kwaadaardige cellen lokaal behandelen en bestralen en blijven de gezonde cellen zo veel mogelijk gespaard.

Op deze manier bekomen we een afremming of langdurige stabilisatie van de kwaadaardige groei van de tumorcellen met levensverlenging tot gevolg. Daarnaast verminderen bij de meerderheid van de patiënten karakteristieke symptomen, zoals botpijn, waardoor de algemene levenskwaliteit verbetert.

De volledige therapiecyclus bestaat meestal uit vier toedieningen van 177Lu-PSMA met een interval van 6-8 weken tussen elke toediening.

Voorbereidende onderzoeken

Voor we 177Lutetium PSMA therapie opstarten voeren we een aantal voorbereidende onderzoeken uit:

PSMA en FDG PET/CT scan

De PET/CT beelden brengen de uitzaaiingen in beeld en karakteriseren hoeveel PSMA opgenomen wordt in deze letsels. Hiermee gaan we na of je in aanmerking komt voor de therapie.

Bloedonderzoek

We bekijken een aantal waarden via een bloedafname. Zo schatten we het risico voor bepaalde organen (beenmerg, nieren, lever) in en controleren we ze tijdens het verloop van de behandeling.

Nierfunctiescan (MAG3-scintigrafie)

We evalueren de nierfunctie. Een goede nierfunctie is belangrijk voor de behandeling omdat 177Lutetium PSMA via de nieren geëlimineerd wordt.

Verloop van de behandeling

Je wordt opgenomen in een eenpersoonskamer om medische redenen specifiek voor deze therapie. Je moet niet nuchter zijn op de dag van de behandeling. Je mag ook je medicatie blijven innemen.

Bij de opname neemt de verpleegkundige je bloeddruk, hartslag en temperatuur op en legt een infuus aan met fysiologisch water. Een halfuur voor de toediening van 177Lutetium PSMA krijg je medicatie om eventuele misselijkheid te voorkomen. Daarna dienen we de radioactieve stof toe via het infuus gedurende 10 minuten. Na de toediening krijg je nog 3 à 4 uur extra vocht.

Omwille van de stralingsbescherming is het noodzakelijk dat je een nacht in het ziekenhuis blijft. De dag na elke behandeling vindt een controlescan (‘posttherapiescan’) plaats op de dienst nucleaire geneeskunde om de opname van 177Lu-PSMA in het lichaam te controleren. De opname is nodig om te verifiëren dat alle letsels goed behandeld worden en gebruiken we om stralingsdosis op de nieren te meten. We bepalen dan ook hoeveel straling uitgezonden wordt door je lichaam. Als die waarde laag genoeg is, kun je het ziekenhuis verlaten.

Bij ontslag meten we ook je gedragen kleding en persoonlijke spullen. Als ze niet radioactief besmet zijn, mag je ze naar huis meenemen. Als ze wel besmet zijn, blijven ze twaalf weken op de afdeling.

Wat breng je mee?

• Thuismedicatie.
• Eventueel eigen (niet-alcoholische) drank of eten.
• Ondergoed en pyjama, pantoffels.
• Toiletgerief.
• Boek, tijdschriften, computer, handwerk, gsm en oplader ...
• Eigen incontinentiemateriaal (indien nodig).

Tijdens je verblijf in het ziekenhuis

• Je mag de kamer niet verlaten en geen bezoek ontvangen.
• Roken is niet toegestaan. Informeer bij je arts of apotheker naar onder­steunende medicatie om de dagen in het ziekenhuis te overbruggen.
• Je moet je zelfstandig wassen en aankleden. Je moet ook zelfstandig eten.
• Een deel van de radioactiviteit verlaat het lichaam via lichaamsvochten zoals urine en (in mindere mate) stoelgang, speeksel- en zweetklieren. Daarom gebruik je tijdens de hospitalisatie speciale vuilnisbakken.
• Drink een extra liter water per dag om de radioactiviteit zo vlug mogelijk uit je lichaam te verwijderen via de urine.
• Neem bij ontslag je ondergoed en pyjama in een aparte plastic zak mee en was ze apart.
• Ben je incontinent of niet zelfredzaam? Meld ons dat op voorhand!

Risico’s en mogelijke bijwerkingen

We minimaliseren de mogelijke risico’s en bijwerkingen door een zorgvuldige voorbereiding. De behandeling is niet mogelijk bij:

• Sterk verminderde nierfunctie of leverfalen
• Ernstige veranderingen van het bloedbeeld (sterk afwijkende rode bloedcellen, witte bloedcellen of bloedplaatjes).

Mogelijke bijwerkingen:

• Het aantal rode- en witte bloedcellen kan afnemen. Om bloedarmoede of een verhoogd risico op infecties te vermijden doen we regelmatig een bloedafname.
• De behandeling kan de nierfunctie beïnvloeden. Dat controleren we ook via bloedafname.
• De radioactieve stof wordt in beperkte mate opgenomen in de speeksel- en traanklieren waardoor ze licht beschadigd kunnen worden. Daardoor kan je last hebben van een droge mond en droge ogen.
• Kort na de toediening kan je tijdelijk misselijk zijn. Je krijgt medicatie vooraf om dit risico zoveel mogelijk te beperken.
• Bij elke vorm van bestraling bestaat er een minimaal risico op verminderde vruchtbaarheid en op kanker. Als je een kinderwens hebt, bespreek de planning het best met je arts.

Breng je arts zo snel mogelijk op de hoogte als je een van deze bijwerkingen hebt, zodat die de gepaste medicatie kan voorschrijven.

Veiligheid en leefregels

De eerste periode na de behandeling kan je radioactieve straling uitzenden. Om de stralingsbelasting voor de mensen in je omgeving te beperken, moet je een aantal veiligheidsmaatregels volgen, in het bijzonder in de buurt van kleine kinderen en zwangere vrouwen. Volg deze regels twee weken.

Algemene principes

• Afstand: Hoe verder je verwijderd bent van mensen in je omgeving, hoe lager de stralingsbelasting voor de omgeving.
• Tijd: De stralingsbelasting voor huisgenoten of andere mensen in je omgeving neemt toe naarmate je meer tijd met hen doorbrengt. Beperk die tijd.
• Hygiëne: Een goede hygiëne beperkt het risico op besmetting. Omdat de grootste hoeveelheid radioactief product je lichaam verlaat via de urine, kunnen een goede toilethygiëne en het zorgvuldig wassen van je handen het risico op besmetting beperken.

Contact met anderen

• Bewaar een afstand van minstens een meter ten opzichte van andere mensen en twee meter als het contact langer dan een uur duurt.
• Houd noodzakelijke contacten op korter dan een meter zo kort mogelijk en beperk ze tot maximaal een halfuur per dag. Bij meer dan twee meter afstand met volwassenen is doorgaans geen beperking in tijd nodig.
• Vermijd bezoeken die niet noodzakelijk zijn. Volg voor andere bezoeken de regels voor afstand en tijdsduur. Nabije contacten van korte duur, zoals een hand geven, zijn geen probleem.
• Vermijd ook niet-dringende of niet-noodzakelijke zorgcontacten (bv. kinesist, tandarts, routinecontroles).
• De combinatie van duur en afstand zijn van belang, vooral ten opzichte van huisgenoten. Boodschappen doen, wandelen, fietsen zijn geen probleem, maar ga niet naar openbare plaatsen die druk bezocht zijn en waar de afstandsregels moeilijk te volgen zijn, zoals het theater of de bioscoop.
• Bij contacten met zwangere vrouwen en kinderen jonger dan 6 jaar, moet je de aanbevelingen langer opvolgen (tot 3 weken). Vermijd direct lichamelijk contact met kinderen en zwangere vrouwen zoveel mogelijk. Kinderen jonger dan 6 jaar, laat je best niet onder hetzelfde dak wonen. Laat hen door iemand anders verzorgen om de duur van de contacten te beperken.
• Slaap apart. Als dat niet mogelijk is, schuif de bedden twee meter uit elkaar. Let wel: slaap niet in bedden aan weerszijde van dezelfde muur, aangezien de muur niet alle straling tegenhoudt.
• Neem strikt anticonceptie vanaf de start van de therapie tot zes maanden na de toediening.
• Arbeidsongeschiktheid: er is op zich geen bezwaar om weer te gaan werken, tenzij je beroepshalve in contact komt met kinderen tot en met 12 jaar of zwangere vrouwen. In dat geval mag je gedurende drie weken je beroep niet uitoefenen. Ook op het werk moet je net als thuis zoveel mogelijk afstand bewaren.

Praktische instructies voor keuken- en toiletgerei

• Gebruik een apart toilet, plas zittend, was uitvoerig je handen en spoel het toilet tweemaal door met gesloten deksel.
• Was je beddengoed en ondergoed apart tijdens de eerste twee weken na elke toediening.
• Anderen mogen je toiletgerief (washandje, handdoek, tandenborstel …) niet gebruiken. Na een wasbeurt mag dat wel. Hetzelfde geldt voor bestek, borden, glazen enzovoort.
• Je mag eten bereiden, op voorwaarde dat je de handen wast en telkens een nieuwe lepel gebruikt bij het proeven.

Ziekenhuisopname

Bij onverwachte ziekenhuisopname door welke oorzaak dan ook moet je de arts die je in het ziekenhuis behandelt, op de hoogte stellen over uw behandeling met 177Lu-PSMA. Je krijgt een ontslagkaart die je na elke behandeling tijdelijk bijhoudt en moet tonen bij elke verzorging of ziekenhuisopname.

Onverwacht overlijden

Bij onverwacht overlijden moeten de dienst nucleaire geneeskunde en arts nucleaire geneeskunde hiervan op de hoogte worden gebracht. Bij overlijden in de eerste weken volgend op je behandeling is het best te kiezen voor begraving omwille van de stralingsbescherming. Op de ontslagkaart staat aangegeven hoelang deze ‘periode van voorzichtigheid’ duurt. Crematie is in die periode niet mogelijk zonder extra voorzorgs- en beschermingsmaatregelen en bijhorende deskundige omkadering.

Reizen

Als je in de nabije toekomst van plan bent te reizen, meld dat dan aan je behandelend arts nucleaire geneeskunde in het AZ Sint-Lucas Gent. De arts zal je een attest opmaken.