Een cochleair implantaat (CI) is een elektronisch hoorapparaat waarmee doven en ernstig slechthorende mensen kunnen geholpen worden. Een CI werkt met een elektrode die in het slakkenhuis wordt geplaatst en die de gehoorzenuw rechtstreeks kan stimuleren. Bij een cochleair implantaat is er een uitwendig gedeelte met microfoon en spraakprocessor. Onder de huid bevindt zich de ontvanger die elektrische impulsen naar de elektrode stuurt.
Hoe werkt ons gehoor?
Geluidsgolven zijn trillingen die opgevangen worden door het buitenoor (de oorschelp en gehoorgang). In het middenoor zetten deze trillingen het trommelvlies en de gehoorbeentjes in beweging. Wanneer ze het slakkenhuis in het binnenoor bereiken, zetten de haarcellen deze om in zenuwimpulsen. De zenuw geeft de impulsen op zijn beurt door aan de hersenen.
Wat is een cochleair implantaat?
Een CI bestaat uit twee delen. Een externe audioprocessor en een deel dat geïmplanteerd wordt. De processor wordt via een magneet op de huid achter het oor gedragen, deze bevat de microfoon en verwerkingselektronica met batterij. Elk implantaat heeft een elektrodebundel die in het slakkenhuis geschoven wordt en in verbinding staat met de inwendige spoel en elektronica.
Geluid wordt opgepikt door de microfoon van de audioprocessor en omgezet in een digitaal signaal. Via de spoel gaat dit signaal naar de elektronica van het implantaat, waar het gecodeerd wordt in elektrische pulsen. Deze pulsen bereiken de gehoorzenuw via de elektrodebundel in het slakkenhuis. De prikkeling van de gehoorzenuw zorgt ervoor dat de hersenen deze signalen kunnen interpreteren als geluid.
Wat is het verschil met een hoortoestel?
Een hoortoestel versterkt geluid volgens het gehoorverlies. Een CI daarentegen versterkt niet, maar stimuleert rechtstreeks de gehoorzenuw. Zo omzeilt het de beschadigde delen van het binnenoor. Horen via een implantaat is daarom anders dan normaal of versterkt horen en vraagt revalidatie (hoortraining).
Wie komt in aanmerking voor een cochleair implantaat?
Zowel kinderen als volwassenen die onvoldoende functionele winst boeken met hun hoortoestellen kunnen in aanmerking komen voor een cochleair implantaat. Algemeen kan men stellen dat wanneer telefoneren met een klassiek hoortoestel moeilijk wordt, de mogelijkheid van een CI moet bekeken worden. Om na te gaan of je een goede kandidaat bent, moeten voorafgaand enkele onderzoeken gebeuren. Aan de hand van de resultaten van deze onderzoeken kan een aanvraagdossier voor terugbetaling door het ziekenfonds opgesteld worden.
Volwassenen die een beroep willen doen op de terugbetaling van een implantaat moeten voldoen aan:
- Intacte en stimuleerbare gehoorzenuw.
- Ernstig gehoorverlies aan beide oren van minstens 70 dB HL aan het beste oor.
- Spraak verstaan op 70 dB SPL zonder hoortoestel is niet beter dan 50%.
Voor kinderen jonger dan 12 jaar gelden andere terugbetalingscriteria.
Hoe verloopt de implantatie van een cochleair implantaat?
Onderzoeken
Om te weten of je een geschikte kandidaat bent voor een CI, moeten eerst uitgebreide vooronderzoeken gebeuren. Elke kandidaat wordt in het CI-team besproken. Aan de hand van specifieke gehoortesten bepalen we de aard en ernst van het gehoorverlies. Verder meten we de werking van de gehoorzenuw via een BERA-onderzoek. Door middel van een CT- en MRI-scan brengen we het slakkenhuis en de gehoorzenuw in beeld.
Vaccinaties
Aangezien er bij een CI een licht verhoogde kans is op meningitis is vaccinatie hiervoor noodzakelijk. Het schema dat je hiervoor moet volgen, zal je arts met jou bespreken.
Implantatie
De operatie vindt plaats onder algemene verdoving en duurt 2 tot 4 uur. De neus-, keel- en oorarts maakt een klein sneetje achter de oorschelp en maakt de weg vrij naar het slakkenhuis waarna hij de elektrodebundel erin schuift. Vóór het volledig sluiten van de wonde test de audioloog de werking van het implantaat. Meestal blijf je een 2-tal nachten in het ziekenhuis. Je gaat naar huis met een drukverband rond het hoofd dat een week later door de arts verwijderd wordt. Tot die tijd mag er geen water aan het oor komen.
Wat zijn de verwachtingen?
Activatie
Na een aantal weken - als de wonde volledig genezen is - is het tijd voor de eerste activatie van het CI. De audioprocessor wordt door de audiologen ingesteld. Het doel van de eerste activatie is de elektrische stimulatie van de gehoorzenuw en de gewaarwording van geluid maar nog geen spraakverstaan.
De gehoorzenuw is vaak geruime tijd niet meer actief geweest en de elektrische signalen van het CI worden daarom niet onmiddellijk door de hersenen herkend. De waarneming is verschillend van patiënt tot patiënt en is afhankelijk van verschillende factoren (zoals de duur of oorzaak van de doofheid, de leeftijd van de patiënt en het gebruik van hoortoestellen voor implantatie).
Revalidatie
Om opnieuw te leren horen met een CI is gedurende de eerste maanden intensieve begeleiding noodzakelijk in een revalidatiecentrum. Hiervoor worden de nodige afspraken door het CI-team gemaakt. Het is de bedoeling om via hoortraining geleidelijk aan tot een beter spraakverstaan te komen.
Verwachtingen
Bij de activatie van het CI zijn de verwachtingen vaak hooggespannen. Zoals eerder aangehaald moet je echter opnieuw leren horen met een CI. Het maximale resultaat wordt ongeveer na een jaar bereikt. Ondanks een goed spraakverstaan in stille omgevingen blijft spraakverstaan in omgevingslawaai vaak een uitdaging. Hiervoor kun je gebruik maken van verschillende hoorhulpaccessoires.
