rTMS

Wat is rTMS?

Repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS) is een niet-invasieve techniek waarbij een spoel tegen de schedel wordt gehouden boven een bepaald hersengebied. In de spoel wordt een magnetisch veld opgewekt. De velden zijn voldoende sterk om door de hoofdhuid en de schedel de hersenschors te prikkelen (vandaar de term transcranieel). Het magnetisch veld veroorzaakt op zijn beurt een elektrische stroom die de zenuwcellen stimuleert van het hersengebied net onder de spoel. Hierdoor kan een afwijkende hersenactiviteit bijgestuurd worden waardoor de pijnklachten verminderen.

rTMS is een vrij nieuwe behandelvorm waarnaar sinds de jaren 90 volop onderzoek is gedaan. Het vindt zijn ingang niet alleen binnen de acute neurologische problematiek, maar ook binnen andere domeinen zoals psychiatrie in het kader van depressie, pijnkliniek in het kader van chronische zenuwpijn en NKO in het kader van tinnitus. Ook binnen de bewegingsstoornissen vindt rTMS zijn weg om motorische symptomen gerelateerd aan de Ziekte van Parkinson te verlichten.

Hoe werkt rTMS?

Het magnetisch veld dat tijdens rTMS in een spoel wordt opgewekt, dringt door de schedel tot 2 à 3 cm in de hersenschors vlak onder de spoel. Alle hersendelen onder de spoel maken deel uit van netwerken, waardoor gebieden tot zelfs diep in de hersenen beïnvloed kunnen worden. Het magnetisch veld wekt in de hersenschors heel kleine elektrische stromen op, die op hun beurt de hersencellen activeren. Daardoor komen boodschapperstoffen (neurotransmitters) vrij die de signalen van de ene hersencel naar de andere doorgeven. Als zo'n TMS-prikkeling meermaals na elkaar wordt toegediend (repetitief) kunnen effecten ook langer aanhouden.

Wanneer kan rTMS helpen?

rTMS is het best onderzocht bij depressie en kan gebruikt worden wanneer geneesmiddelen of gesprekstherapie geen of weinig effect hebben gehad. rTMS kan ook gekozen worden bij mensen met bv. neuropathische pijnen. rTMS wordt hier gebruikt om na te gaan of het stimuleren van de hersenschors de pijn vermindert.

Voor wie is rTMS?

rTMS kan op elke leeftijd worden gebruikt. Mensen kunnen erg verschillend reageren op de behandeling. Ongeveer een op de drie mensen ervaart een duidelijke verlichting van de klachten. Bij één op drie zal die verbetering kleiner zijn, maar de klachten draaglijker maken. En bij de overige patiënten is er geen effect. Er zijn geen aanwijzingen dat rTMS bij sommige mensen de klachten verergeren.

Moet je geneesmiddelen stoppen?

Er zijn aanwijzingen dat rTMS betere effecten heeft als het met medicatie wordt gecombineerd. Het is dus meestal niet nodig om een lopende behandeling met medicatie te stoppen. Dat wil niet zeggen dat je om het even welke medicatie mag gebruiken tijdens rTMS. Sommige geneesmiddelen verhogen immers de kans op een epileptische aanval. Als je één of meerdere van deze geneesmiddelen neemt, zal je arts met jou bespreken of je die al dan niet (tijdelijk) kan stopzetten.

Hoe verloopt een behandeling?

rTMS wordt uitgevoerd door een pijnverpleegkundige onder supervisie van de neurochirurg en je pijnarts. De behandeling gebeurt dagelijks gedurende 10 dagen van maandag tot vrijdag en duurt ongeveer 30 minuten. Je moet hiervoor dagelijks inschrijven voor zowel je behandelende pijnarts als voor de neurochirurg dr. Colle. Tijdens de eerste sessie bepaalt de neurochirurg de exacte plaats en dosis van de stimulatie aan de hand van een vooraf genomen MRI-hersenen. Deze MRI-scan maakt het mogelijk om tot op enkele millimeters nauwkeurig te stimuleren. De MRI-scan moet voor de start van de behandeling worden uitgevoerd. Deze sessie neemt iets meer tijd in beslag. De stimulatie veroorzaakt een reeks luide tikken, van 1 tot 50 per seconde. Na een paar seconden rust, komt er een nieuwe reeks pulsen. Dat herhaalt zich verschillende keren.

Je hoeft zelf niets bijzonders te doen voor of na de behandeling. Als je klachten het toelaten, kun je op eigen kracht naar de behandeling komen en ook op eigen kracht terug naar huis. rTMS is een erg eenvoudige procedure. Er is geen narcose nodig en je voelt ook geen pijn. Je zit of ligt gewoon in een makkelijke zetel. De pijnverpleegkundige houdt de spoel tegen je hoofd.

Eén behandeling is nooit voldoende. Het kan zijn dat je tijdens de behandeling een effect voelt, maar dat effect is niet blijvend. Veel patiënten voelen een positieve verandering na enkele behandelingen, maar soms komt het effect pas na 3 of 4 weken. Daarom bevelen we een standaardbehandeling van 10 sessies aan.

Wanneer is rTMS niet mogelijk?

In sommige gevallen raden we de behandeling af. rTMS kan niet gebruikt worden bij mensen met epilepsie omdat het de kans op een aanval kan verhogen. Daarom is ook voorzichtigheid geboden als je geneesmiddelen neemt die de kans op epilepsie verhogen.

Aangezien rTMS een magnetisch veld opwekt, kan het ook niet gebruikt worden als er metalen plaatjes in de schedel zijn aangebracht. Elektromagnetische velden kunnen een invloed hebben op metalen prothesen en elektronische implantaten, zoals pacemakers, neurostimulatoren en pijnpompen. Hierdoor kunnen complicaties optreden.

Mogelijke neveneffecten

De meest voorkomende bijwerking is een lichte hoofdpijn. Bij sommige patiënten komt die voor tijdens de sessie, bij andere daagt de hoofdpijn pas later in de dag op. Hiervoor kan je een gewone pijnstiller (bijvoorbeeld Paracetamol 1 gram) gebruiken. De hoofdpijn verdwijnt dan meestal binnen het halfuur.

De pulsen veroorzaken ook een lichte tik op de hoofdhuid. Soms kunnen tijdens de stimulatie de aangezichtsspieren samentrekken. Bij sommige mensen voelt dit ongemakkelijk aan.

Een epileptische aanval is de meest ernstige complicatie, maar is uiterst zeldzaam. Vertel aan je arts zeker als je in het verleden een epilepsieaanval had.

Tijdelijke gevoelens van euforie, verhoogde energie en verbetering in cognitieve capaciteiten kunnen ook voorkomen.