Insectengifallergie

Wat is een insectengifallergie?

Wespen-, bijen- of hommelsteken veroorzaken bij iedereen een pijnlijke en jeukende zwelling, maar bij sommige mensen kan er een overgevoeligheidsreactie optreden. Hierbij maken we een onderscheid tussen grote lokale reacties en veralgemeende (systemische) reacties.

Lokale reactie

Ongeveer 10% van de mensen ontwikkelen forse roodheid en zwelling na een steek. We spreken van een grote lokale reactie bij een diameter van meer dan 10 cm. De lokale zwelling wordt meestal binnen 1 tot 2 dagen groot en neemt weer af in de daaropvolgende dagen. De behandeling bestaat uit koelen (koude zwachtels), antihistaminica, ontstekingsremmers (NSAID’s) en een corticosteroïdcrème. In zeldzame gevallen kunnen we pilletjes met corticosteroïden overwegen.

Deze reacties zijn doorgaans niet gevaarlijk tenzij het gaat om een steek op een ongelukkige plaats, bv. in de keel waar er geen ruimte is voor extra zwelling. Bij nieuwe steken loopt maximaal 5 tot 10% van de patiënten risico op een veralgemeende reactie en minder dan 3% op een ernstige anafylaxie.

Veralgemeende reactie

Een veralgemeende (systemische) allergische reactie (anafylaxie) kan al binnen enkele minuten na de steek ontstaan. Dit is een medisch noodgeval dat snelle behandeling vereist en nadien verder onderzoek vraagt.

Müller classificatie volgens ernst van de anafylaxie na insectenbeten:

• Graad I: huidklachten zoals veralgemeende jeuk, netelroos (urticaria) en/of roodheid.
• Graad II: zoals graad I, maar met veralgemeende zwellingen (oedeem), misselijkheid, braken, licht gevoel in het hoofd, niet-uitstralend drukkend gevoel op de borst, buikpijn, diarree.
• Graad III: zoals graad I of II, maar met stridor (piepende ademhaling door vernauwde keel), dysfagie (moeilijk slikken door vernauwde keel), onduidelijke spraak, kortademigheid.
• Graad IV: bloeddrukval, (neiging tot) bewustzijnsverlies, ernstige hartritmestoornissen, cyanose (blauwzucht).
  

Diagnose

De diagnose van een insectengifallergie berust in de eerste plaats op een gedetailleerde beschrijving van de problematiek, aangevuld met laboratoriumbepalingen. Bij ernstige allergische reacties overwegen we om te screenen naar een onderliggende mestcelaandoening zoals mastocytose.

Behandeling

Bij een beperkte reactie waarbij er bijvoorbeeld alleen wat jeuk en roodheid van de huid is, kun je eerst antihistaminica nemen. Zodra de reactie zich uitbreidt buiten de huid mag je niet aarzelen met het toedienen van een adrenalinenoodpen zoals Epipen® of Jext®. Ook bij een collaps zonder huiduitslag na blootstelling met een gekend allergeen mag je niet aarzelen om de noodpen te gebruiken.

Als verbetering uitblijft of bij verslechtering, kan je 5-15 minuten na de eerste injectie een tweede injectie met een extra pen toedienen. Als een allergische reactie zo ernstig is dat je de adrenalinenoodpen moet gebruiken, dan moet je onmiddellijk medische bijstand vragen, zelfs als de klachten verbeteren. Je moet immers bedacht zijn voor de weerslag van de reactie nadat de noodpen uitgewerkt is. De verdere acute opvang na adrenaline bestaat uit ondersteunende therapie (bv. zuurstoftoediening), antihistaminica en corticosteroïden.

Immunotherapie

Immunotherapie is de enige behandeling die bijkomende systemische reacties na een steek kan voorkomen en is aangewezen bij patiënten met een bewezen allergie voor het gif én systeemreacties. Concreet gaat het om systeemreacties Müller graad II of Müller graad I met weerslag op de kwaliteit van leven.

Immunotherapie kan ook aanbevolen worden bij problemen met herhaalde ernstige of progressieve grote lokale reacties bij een verhoogd risico op nieuwe steken om de grootte en de duur van lokale reacties te verminderen. In België zijn er drie verschillende giffen ter beschikking: bijengif, wespengif en hommelgif. Als je behandeld wordt met bètablokkers (belang: verminderde werking adrenalinenoodpen) of ACE-inhibitoren moet de indicatiestelling geval per geval overwogen worden.