Geneesmiddelenallergie

Wat is een geneesmiddelenallergie?

Overgevoeligheidsreacties aan geneesmiddelen komen vaak voor, maar zijn niet altijd allergieën. Enerzijds zijn er bijwerkingen die je kan verwachten op basis van de werking van een geneesmiddel zoals diarree of schimmelinfecties na het gebruik van antibiotica. Anderzijds zijn er meer onverwachte bijwerkingen zoals bijvoorbeeld het optreden van een (niet-gekende) allergie. Een allergische reactie voor een geneesmiddel treedt op als het afweersysteem van het lichaam onterecht overgevoelig reageert tegen dit geneesmiddel.

Soorten allergieën

De meest voorkomende soort allergieën zijn:

Onmiddellijke overgevoeligheidsreacties (type I of IgE-gemediëerde allergie)

• Meestal binnen de 1-2 uur na de eerste inname of toediening van het geneesmiddel
• Risico op ernstige allergische reactie (anafylaxie)
• Mogelijke klachten:
  • Jeuk, netelroos, flushing en zwellingen
  • Ademhalingsmoeilijkheden
  • Bloeddrukdaling, onwel worden, (neiging tot) bewustzijnsverlies

Vertraagd type overgevoeligheidsreacties: type IV of cel-gemediëerde allergie

• Meestal na meerdere innames of toedieningen van het geneesmiddel of bv. de volgende dag(en) na toediening
• Meestal een vervelende, maar niet levensbedreigende huiduitslag (exantheem) die enkele dagen aanhoudt. (Zeer zeldzame maar ernstige vertraagd type allergieën zoals AGEP, DRESS en Stevens-Johnson syndrome hebben een specifiek beloop en mechanisme).

Welke geneesmiddelen?

Patiënten melden zich vaak aan met allergie voor:

• Antibiotica, in het bijzonder bètalactam antibiotica, waaronder penicillines.
• Jodiumhoudend contrast voor röntgenonderzoeken.
• Ontstekingremmers (NSAID’s).
• Lokale anesthetica (verdovingsmiddelen).
• Geneesmiddelen die tijdens operaties toegediend werden (bv. curare, propofol ...).
• Biologicals en chemotherapeutica.

Diagnose

De diagnose van een geneesmiddelenallergie kan steunen op verschillende pijlers:

• Een gedetailleerde beschrijving van de problematiek.
• Laboratoriumonderzoek.
• Huidtesten (priktesten, intradermale testen).
• Provocatietest.

Hoe nauwkeuriger de beschrijving van de problematiek, hoe gerichter de uitwerking:

• Op welk geneesmiddel heb je precies gereageerd?
• Welke klachten ontwikkelde je na het innemen van dit geneesmiddel?
• Wanneer na de laatste inname traden de klachten op?
• Was dit de eerste inname van een kuur of trad de reactie pas na enkele toedieningen op?
• Heb je het geneesmiddel of verwante geneesmiddelen nadien wel nog verdragen?

Ter ondersteuning kan je apotheker een overzicht afdrukken van de geneesmiddelen die je rondom en sinds de verdachte reactie hebt ingenomen.

Behandeling

Bij een gevaarlijke geneesmiddelenallergie kan het van levensbelang zijn om dit geneesmiddel in de toekomst strikt te vermijden. Omgekeerd kunnen onterecht vermoede allergieën noodzakelijke behandelingen bemoeilijken. Het doel van de diagnose is daarom het geven van een genuanceerd advies over de geneesmiddelen die je moet mijden en de geneesmiddelen die je veilig kunt gebruiken. Naast een vermelding in het dossier, is een allergiekaartje onmisbaar. Draag dit kaartje altijd bij je, zodat je dit advies altijd bij hebt.

In zeer zeldzame gevallen, bijvoorbeeld bij strikte noodzaak aan een essentieel geneesmiddel waarvoor er alternatieven bestaan, kunnen we desensibilisatie voor het geneesmiddel waarvoor je allergisch bent organiseren. Deze - vaak langdurige en complexe - procedure moet dan voor elke nieuwe kuur met het geneesmiddel herhaald worden. Het effect van tolerantie voor het geneesmiddel ebt weg als de toediening wordt stopgezet.