Operatie bij borstkanker

Borstkanker is de meest voorkomende kanker bij vrouwen die niet roken. De laatste jaren is grote vooruitgang geboekt in de chirurgische en niet-chirurgische behandeling.

Chirurgie, het wegsnijden van de tumor uit de borst en het nakijken van eventuele aantasting van de oksel, blijft een essentieel onderdeel van de genezing maar geeft ook zeer belangrijke informatie voor eventuele bijkomende of aanvullende therapieën.

Meestal kan de borst gespaard worden. Enkel bij zeer grote of bij genetische tumoren is een amputatie nog nodig. Eventueel kan een onmiddellijke reconstructie uitgevoerd worden.

Meestal kan er ook okselsparend gewerkt worden. Enkel bij uitgebreide aantasting van de oksel is nog een volledige wegname van alle klieren uit de oksel nodig.

Voor de operatie

Er wordt altijd eerst een naaldbiopsie uitgevoerd om de diagnose te bevestigen. Dit gebeurt meestal onder geleiding van een echografie of mammografie.

Niet alleen het bevestigen van de kwaadaardigheid maar ook de graad van agressiviteit en bijvoorbeeld de hormoongevoeligheid is zeer belangrijk te weten voor de start van de chirurgie.

Er wordt ook steeds gezocht naar mogelijke uitzaaiingen. Hiervoor worden voor de operatie meestal een aantal onderzoekingen uitgevoerd: beeldvorming van de oksel, beeldvorming van longen en lever, botscan, bloedonderzoek en soms een PET/SCAN.

De behandeling van borstkanker is erg complex en steeds meer op maat van de patiënte en haar tumor. Bijna elke patiënte wordt anders behandeld.

Alle patiënten worden voorgesteld op de MOC (multidisciplinaire oncologische commissie) voor en na de operatie. Daar wordt met alle betrokken disciplines het te volgen traject besproken.

Soms wordt eerst geopereerd en volgen daarna de nabehandelingen: chemotherapie, hormonale therapie of radiotherapie.

Soms wordt gekozen om eerst chemo of hormoontherapie te starten en daarna te opereren.

De operatie

De operatie bestaat steeds uit 2 delen: de aanpak van de borst en een bijkomende ingreep in de oksel.

De ingreep wordt steeds uitgevoerd onder algemene narcose. De patiënte wordt in strandzetelhouding geïnstalleerd zodat steeds symmetrie tussen beide borsten in rechtstaande houding kan nagestreefd worden.

Borst

• Borstsparende ingreep bij een voelbare tumor:
  • Er wordt een incisie gemaakt rond het tepelvoorhof. Gezien natuurlijke gekartelde vorm blijft het litteken na genezing zo weinig zichtbaar. Vervolgens wordt de tumor met 1 cm gezond weefsel rondom rond weggenomen. Er wordt dadelijk onder de microscoop gekeken of de volledige tumor verwijderd werd. Als er voldoende zekerheid is over de volledigheid van de verwijdering, wordt geprobeerd de vorm en omtrek van de borst te herstellen. Dit gebeurt door het verschuiven van borstweefsel om eventuele defecten te vullen (oncoplastische technieken). Titanium clips worden in de tumorholte achtergelaten om de radiotherapie beter te kunnen richten. De wonde wordt gesloten met een niet-verteerbare draad.
• Borstsparende ingreep bij niet voelbare (kleine) tumor:
  • De operatie is gelijkaardig, maar aangezien de tumor niet te voelen is, wordt eerst een soort harpoen onder echogeleiding in het letsel gebracht. Zo kunnen we de tumor terugvinden tijdens de operatie.
• Borstamputatie zonder reconstructie:
  • Er wordt een ellipsvormig snede gemaakt over de borst. De huid en al het borstklierweefsel wordt weggenomen en doorgestuurd voor onderzoek. Het eindresultaat is een horizontale streep op een platte borstkas.
• Borstamputatie met onmiddellijke reconstructie:
  • Hierbij wordt een snede gemaakt rond de tepel. Het borstklierweefsel wordt van hieruit volledig weggenomen. De huidenveloppe wordt bewaard. Deze enveloppe wordt gevuld met eigen weefsel door een plastisch chirurg. Meestal wordt hiervoor buikvet gebruikt.

Oksel

De klieren in de oksel zijn als het ware filters. Alle lymfevocht uit de borst wordt door de klieren gefilterd. Kwaadaardig cellen worden daar tijdelijk tegengehouden. Het hebben van klieren toont aan dat de tumor de kracht heeft om uit te zaaien. Daarom wordt bij aangetaste klieren meestal een preventieve aanvullende chemobehandeling geven. Alle klieren wegnemen kan echter lijden tot complicaties: een dikke arm of recidiverende infecties. Daarom wordt geprobeerd om okselsparend te werken met een schildwachtprocedure.

• Schildwachtprocedure:

Indien bij de pre-operatieve echografie geen aanwijzingen zijn dat de oksel aangetast is, wordt een schildwachtprocedure uitgevoerd. Hierbij wordt een radioactieve klierstof ingespoten in de borst. Deze kleurstof wordt naar de oksel afgevoerd. Er zijn ongeveer 20 à 30 klieren in de oksel. Er is een soort volgorde in de klieren: een klier is de eerste klier. Slecht als die vol zit met uitzaaiingen of kleurstof wordt het vocht afgeleid naar de volgende klieren. Met de keurstof kan die eerst klier gevonden worden. Er wordt een horizontaal sneetje gemaakt in de oksel op de aangeduide plaats van de klier. Tijdens de operatie wordt de radioactivieit gemeten om zeker te zijn dat de juist klier gevonden werd. Deze wordt dadelijk doorgestuurd voor microscopisch onderzoek. Indien ze niet aangetast is, worden geen verdere klieren meer weggenomen. Indien er aantasting is, worden alle klieren weggenomen.

• Okseluitruiming:

Via een horizontale incisie in de oksel worden alle klieren verwijderd. Hierbij worden alle grote zenuwen gespaard. Meestal wordt een drain achtergelaten om het vocht dat geproduceerd wordt af te voeren.

Verblijf

Je wordt opgenomen de dag van de operatie. Bij borst- en okselsparende ingrepen kun je eventueel nog dezelfde dag naar huis. De meeste patiënten blijven echter een nacht.

Bij borstamputatie of okselklieruitruiming duurt het verblijf enkele dagen.

Borstoperaties zijn meestal niet zo pijnlijk. Na de operatie kan vrij snel de baxter verwijderd worden. Hierdoor ben je snel mobiel en kun je makkelijker een goed slaappositie vinden. De narcose is meestal niet lang en niet diep, zodat weinig misselijkheid optreedt. Je kunt dan ook de dag zelf eten en drinken

Complicaties

Complicaties zijn zeldzaam maar kunnen jammer genoeg altijd optreden. De meest voorkomende zijn nabloedingen, seroomvorming of opstapeling of infectie van het wondvocht. Soms is hiervoor een heringreep nodig. Meestal volstaat het wegprikken van dit vocht.

Ontslag na een borstoperatie

Wondzorg

• De wonden (zowel in de oksel als in de borst ) worden altijd afgedekt met een waterresistente lijm: douchen kan onmiddellijk, baden of zwemmen mag pas na twee weken
• Bij borstsparende ingrepen:
  • de eerste 14 dagen zoveel mogelijk de (sport)BH aanhouden (ook ’s nachts)
  • de hechtingen rond de tepel zullen verwijderd worden op een controle afspraak na ongeveer 3 weken,
• Bij borstamputaties en voor de okselwondes:
  • de hechtingen zijn verteerbaar en moeten dus niet verwijderd worden

Inspanningen, heffen en sporten

• Met een sport BH aan kun je meteen je dagelijkse activiteiten herstarten.
• Je mag 4 weken niet sporten.

Controle

• Eerste controle:
  • Na 1 week zal een controle voorzien worden. Alle beschikbare resultaten, het besluit van de MOC en de nodige nabehandelingen zullen dan besproken worden.
• Tweede controle:
  • Nabehandelingen starten best binnen de 4 weken na de operatie. Een tweede controle zal dan ook gepland worden na 3 weken. Zo kan de genezing goed opgevolgd worden en indien er wondproblemen zijn op tijd ingegrepen worden. Je wordt dan verwezen naar de dienst radiotherapie of oncologie voor aanvullende behandelingen.
• Verdere opvolging:
  • Standaard wordt volgende opvolging voorzien maar deze kan variëren afhankelijk van de nabehandeling. Dit wordt meestal afwisselend bij de oncoloog en chirurg uitgevoerd.
    • eerst 2 jaar: controle om de 3 maand
    • jaar 2 tot 5: controle om de 6 maandag
    • jaar 1 tot 10: controle 1 maal per jaar foto’s
    • daarna: controle om de 2 jaar met foto’s zoals bij elke vrouw

Medicatie

• Je hervat de dag zelf nog je gewone medicatie
• Voor de pijn kun je starten met Paracetamol 1gr tot 4 per dag. Wanneer dit onvoldoende is, kan hierbij nog Tradonal tot 3 per dag of Diclofenac 75mg tot 2 per dag gecombineerd worden. Ontstekkingsremmers best in te nemen met eten.