Hartfalen

Werking van het hart

Het hart is een levensbelangrijk orgaan. Het is een gespecialiseerde spier waarvan de werking het best vergeleken kan worden met die van een pomp: het hart zorgt ervoor dat het bloed continu doorheen het ganse lichaam circuleert.

Het hart bestaat uit een linker- en een rechterhelft die elk uit een voorkamer (atrium) en een kamer (ventrikel) bestaan. Vanuit de rechterkant van het hart wordt zuurstofarm bloed naar de longen gepompt. In de longen neemt het bloed zuurstof op. Vanuit de longen stroomt het zuurstofrijke bloed naar de linkerhelft van het hart. Hieruit wordt het zuurstofrijke bloed naar de rest van het lichaam gepompt.

Organen en weefsels verbruiken door hun werking zuurstof uit het bloed. Zuurstofarm bloed stroomt vanuit de weefsels terug naar de rechterharthelft, vanwaar de hartcyclus opnieuw start.

Bij een verminderde (pomp)functie gaat het lichaam bepaalde compensatiemechanismen in werking stellen waardoor het hart een zekere periode toch zijn functie kan uitoefenen. Een belangrijk mechanisme is bv. zout- en vochtophoping. Hierdoor komt er meer vocht in je bloed en lichaam en kan een gezonde bloeddruk - die nodig is voor een goede doorbloeding doorheen je lichaam - bereikt worden. Helaas betekent dit mechanisme op langere termijn een nog grotere belasting voor het reeds verzwakte hart, waardoor het uiteindelijk gaat falen en er bijgevolg teveel vocht in je lichaam (longen, buik, benen, enkels) opgestapeld wordt.

Belangrijk om weten is dat hartfalen een ernstige aandoening is en een weerslag heeft op vele facetten van het leven en de gezondheid. Naargelang de oorzaak zal er vaak een evolutie zijn naar een chronische aandoening en zal men doorheen de tijd meer en meer klachten ervaren. In de meeste gevallen is er geen volledige genezing mogelijk.

Afhankelijk van de oorzaak van het hartfalen bestaan er verschillende behandelingen. Deze hebben als doel de klachten en ongemakken die door het hartfalen veroorzaakt worden zoveel mogelijk te verminderen en onder controle te houden (symptoombehandeling) en de ziekte zo lang mogelijk stabiel te houden.

Oorzaken

Er zijn verschillende factoren die hartfalen kunnen veroorzaken, zoals:

• vernauwing van de kransslagaders door roken, hoge cholesterol en diabetes (vaak met hartinfarct tot gevolg).
• hoge bloeddruk (arteriële hypertensie).
• beschadigde hartkleppen (door ziekte, aangeboren of door slijtage op hogere leeftijd,…).
• hartritmestoornissen: een hart dat lange tijd te snel, te traag of onregelmatig klopt (voorkamerfibrillatie) kan uiteindelijk aanleiding geven tot hartfalen.
• cardiomyopathie (betekent letterlijk hartspierziekte). Hier hebben de hartspiercellen een abnormale structuur en functie. Dit is vaak erfelijk.
• giftige stoffen (alcoholmisbruik, roken, chemotherapie, druggebruik,…).
• hartspierinfecties (myocarditis) door virussen en bacteriën.
• idiopathisch (geen gekende oorzaak).

Vaak voorkomende klachten bij hartfalen

Je medisch team gaat samen met jou de symptomen van je hartfalen onder controle houden. Buiten het ziekenhuis moet je zelf en/of je familie je toestand goed in de gaten houden. Waar moet je op letten? Wanneer moet je een arts contacteren?

• Kortademigheid (bij inspanning)
• Verminderde inspanningstolerantie
• Moeheid
• Kortademigheid die verbetert bij het rechtop zitten
• Aanvallen van nachtelijke kortademigheid
• Nachtelijke hoest
• Piepende ademhaling
• Verminderde eetlust

Behandeling hartfalen

Uw behandeling bestaat uit een combinatie van medicatie, eventuele ingrepen (coronarografie, klepoperatie, stent, bypass, pacemaker, ICD (defibrillator),…) en een strikte vocht- en zoutbeperking. Om dit doel te bereiken, is een goede samenwerking tussen artsen, hartfalenverpleegkundige, huisarts en jezelf absoluut noodzakelijk.

Wie doet wat?

Arts:

• Onderzoekt je en bepaalt de behandeling.
• Spoort de oorzaken van hartfalen op (onderzoeken) en behandelt indien mogelijk (medicatie, ingrepen,…).
• Werkt samen met jouw huisarts en de hartfalenverpleegkundige.
• Neemt regelmatig bloed af ter controle en past eventueel je medicatie aan.

Hartfalenverpleegkundige:

Geeft je tijdens je opname uitleg over je ziekte, behandeling en prognose.

• Overlegt je behandeling en opvolging samen met de artsen.
• Is jouw contactpersoon indien je vragen of problemen hebt.
• Bespreekt tijdens de controle-afspraken met jou je toestand.

Jezelf:

• Let op je zoutinname (eet zoutarm) en voorkom overgewicht. Zout houdt vocht op en verhoogt je bloeddruk waardoor je hart extra belast wordt. Overgewicht kan o.a. leiden tot diabetes en een te hoge cholesterol. Hierdoor kunnen je bloedvaten dichtslibben en wordt een goede doorbloeding bemoeilijkt.
  Contacteer gerust onze diëtiste hart-en vaatziekten voor meer info:

• Neem de voorgeschreven medicatie stipt in. Stop nooit medicatie op eigen houtje, maar bespreek eventuele bijwerkingen eerst met je arts.
  
  
• Bij klachten van vochtopstapeling: Drink niet teveel op één dag: 1,5 tot maximum 2 liter vocht per dag (alles inbegrepen:
  ook soep, fruitsap, pap, yoghurt, fruit,…). Door je hartfalen loop je het risico extra vocht op te houden. Je krijgt daarom vaak een vochtafdrijver/ plaspil (bv. Burinex®, Lasix®, Aldactone ®,…). De werking van deze medicijnen is maar beperkt. Een vochtafdrijver innemen betekent niet dat je zoveel kunt drinken als je wil. Het is een hulpmiddel! Uitzondering: bij veel zweten na inspanningen, bij hittegolf, koorts en diarree en bij een BMI >40 moet je altijd een halve liter water extra te drinken.
  
  
• Weeg je dagelijks op een vast moment van de dag, bij voorkeur direct na het plassen en voor het ontbijt. Meld plotse grote gewichtsveranderingen aan je (huis)arts. Sterke, snelle toename van lichaamsgewicht betekent vaak ophouden van vocht, sterke snelle afname van het gewicht kan op uitdroging wijzen! Een gewichtstoename van 2 à 3 kg kan behandeld worden door middel van aanpassing van je vochtafdrijvers. Hierdoor wordt het overtollige vocht uitgeplast en wordt een ziekenhuisopname in de meeste gevallen vermeden.

• Stop met roken en vermijd alcohol. Vraag hiervoor hulp aan je arts! Roken zorgt onder andere voor samentrekken en dichtslibben van je bloedvaten. Hierdoor kan het bloed minder goed doorheen je lichaam stromen, ook naar je hart. Alcohol is ook een giftige stof. Vooral de gevoelige hartspiercellen worden extra op de proef gesteld door regelmatig gebruik van alcohol. Tevens vermindert alcohol de werking van je hartfalenmedicatie.
  
  
• Zorg voor een goed evenwicht tussen rust en activiteit: het is belangrijk dat je je activiteiten goed spreidt over één dag en dat je voldoende pauzes inlast. Maar, wat je kunt zonder klachten moet je vooral blijven doen!
  
  
• Laat je jaarlijks (oktober/november) bij je huisarts vaccineren tegen griep en op advies van een arts om de 5 jaar tegen pneumococcen. Een zware griep of longontsteking kunnen zorgen voor een ernstige verslechtering van je gezondheidstoestand en gaan vaak gepaard met verergering van de symptomen van hartfalen.

Het opvolgen van deze leefregels is erg belangrijk. Zij gaan er mee voor zorgen dat je levenskwaliteit zo hoog mogelijk blijft en dat je gezondheidstoestand zo lang mogelijk stabiel blijft.

Medicatie

Belangrijk is dat je de medicijnen die de arts voorschrijft, inneemt zoals door hem geadviseerd wordt. Dit wil zeggen: op het juiste tijdstip en in de juiste hoeveelheid.

Bij hartfalen bestaan de medicijnen meestal uit een ACE-inhibitor, een bètablokker en een aldosterone-antagonist. Van deze medicijnen is reeds lange tijd bewezen dat zij effectief de verdere evolutie van je hartziekte afremmen. In de meeste gevallen krijg je ook een vochtafdrijver/plaspil (diureticum) die je nodig hebt om het opgehouden vocht uit te kunnen plassen en je verder te beschermen tegen het ophouden van vocht.

Echter, elk medicijn heeft zijn bepaalde werking maar ook nevenwerkingen. Hieronder vind je de meest voorkomende. Meld deze aan je arts/hartfalenverpleegkundige indien ze optreden! Er kan dan eventueel een ander medicijn voorgeschreven worden.