Urineverlies (incontinentie)

Het ophouden van urine in de blaas en het gaan plassen op een sociaal aanvaard moment is een complex samenspel van signalen tussen de hersenen, de blaas en de bekkenbodemspieren. Er bestaan dan ook heel wat verschillende soorten van urineverlies. Om na te kijken welke vorm van urineverlies je hebt, kunnen een aantal onderzoeken aangewezen zijn zoals een cystoscopie, een urodynamisch onderzoek of een echografie van nieren en blaas. De twee meest voorkomende vormen van urineverlies zijn inspanningsincontinentie of stressincontinentie en aandrangsincontinentie of urge-incontinentie. Ook overloopsincontinentie en incontinentie na een operatieve ingreep aan de urinewegen bestaan.

Inspanningsincontinentie of stressincontinentie

Bij inspanningsincontinentie of stressincontinentie verlies je urine bij inspanningen die de druk in de buik verhogen. Typische voorbeelden zijn lachen, hoesten, niezen en een zware last tillen. Elke andere vorm van fysieke activiteit kan het probleem ook uitlokken. De oorzaak van deze vorm van incontinentie is een zwakte van de bekkenbodemspieren die de plasbuis ondersteunen of een zwakte van de sluitspier van de plasbuis zelf.

Risicofactoren om deze vorm van incontinentie te ontwikkelen zijn onder andere zwangerschap en bevallingen, overgewicht en beroepen waarbij je veel moet heffen.

De behandeling van deze vorm van incontinentie kan bestaan uit bekkenbodemspieroefeningen en/of het operatief plaatsen van een bandje dat de plasbuis ondersteunt:

Aandrangincontinentie

Bij aandrangincontinentie of urge-incontinentie verlies je urine omdat je het toilet niet tijdig kunt bereiken wanneer er een aandrang komt om te plassen. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van aandrangincontinentie. Een van de oorzaken is de overactieve blaas waarbij patiënten vaak een combinatie hebben van plotse hevige aandrang om te plassen, frequent moeten plassen en ook ‘s nachts wakker worden om te plassen. Patiënten die slecht te been zijn kunnen soms een normale aandrang hebben om te plassen, maar onvoldoende mobiel zijn om tijdig het toilet te bereiken. Ook mensen met zenuwziekten zoals multiple sclerose, parkinson of ruggenmergletsels kunnen aandrangincontinentie vertonen omdat zij een neurogene blaas ontwikkelen waarbij ze de controle over de blaas verliezen. Tot slot kunnen afwijkingen in de blaas zoals stenen of tumoren ook de blaas prikkelen en incontinentie veroorzaken.

De behandeling hangt sterk af van de oorzaak. Behandeling kan zowel door middel van bekkenbodemspieroefeningen, medicatie, botoxinjecties van de blaas, neurostimulatie of het oplossen van het onderliggend probleem zoals een steen in de blaas.

Overloopsincontinentie

Overloopsincontinentie kan zich voordoen wanneer je niet meer kunt plassen of wanneer er nog veel urine blijft staan na een poging om te plassen. De druk in de blaas wordt op die manier groter dan de weerstand die de sluitspieren kunnen bieden en de blaas loopt over. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij mannen die niet meer kunnen plassen door een vergrote prostaat of bij vrouwen die moeizaam kunnen plassen door een luie blaas. Ook ernstige constipatie kan dit probleem geven. Behandeling van deze vorm van incontinentie hangt sterk af van de oorzaak.

Incontinentie na heelkunde van de urinewegen

Incontinentie na heelkunde van de urinewegen ziet men voornamelijk na de radicale prostatectomie voor prostaatkanker. Hierbij wordt de prostaat weggenomen samen met de zaadblaasjes. Tijdens de operatie zal de uroloog zo voorzichtig mogelijk te werk gaan om de sluitspier van de prostaat af te halen. Door de robot-geassisteerde techniek verloopt dit ook veel vlotter dan vroeger bij de open techniek. Desondanks zal het grootste deel van de mannen tijdelijk een beperkte hoeveelheid urine verliezen na dergelijke operatie.

De meeste patiënten worden na dergelijke operatie droog of droog tot op een aanvaardbaar niveau waarbij er vaak ondersteuning nodig is van een bekkenbodemkinesist(e). Het proces kan wel maanden duren waarbij soms veel geduld en veel oefening nodig is. Een klein deel van de mannen zijn onmiddellijk droog en een zeer klein deel verliest beduidend meer urine en krijgt dit ondanks oefeningen niet goed onder controle. Voor dit laatste probleem bestaan ook oplossingen zoals een urinaire sfincterprothese of male sling.

• Plaatsing urinaire sfincterprothese
• Male sling