Longkanker

Wat is longkanker?

Longkanker of primair bronchuscarcinoma is een kwaadaardige tumor van het ademhalingsstelsel. Bij het team thoracale oncologie kun je ook terecht voor de behandeling van tumoren van de pleura (longvlies) en het mediastinum.

Longkanker blijft één van de meest voorkomende kwaadaardige tumoren zowel bij de man als bij de vrouw. Roken is de belangrijkste risicofactor: langdurig roken speelt hierbij de grootste rol. Naast roken kunnen ook omgevingsfactoren en blootstellingen aan bepaalde stoffen (bv. op het werk) een rol spelen bij het ontstaan van longkanker.

Primair bronchuscarcinoma komt meer en meer voor bij patiënten die nooit gerookt hebben (never smoker).

Longvlieskanker of pleuraal mesothelioma komt duidelijk minder frequent voor en wordt in grote mate geassocieerd aan de blootstelling aan asbest.

Niet alle verdachte afwijkingen ter hoogte van de longen zijn per definitie “longkanker”. We moeten altijd aandacht hebben voor mogelijke longmetastasen (uitzaaiingen) ten gevolge van een andere primaire tumor buiten de thorax of zelfs goedaardige afwijkingen.

Soorten longkanker

We onderscheiden twee grote groepen tumoren:

1. Het kleincellig bronchuscarcinoma (SCLC) komt voor in ongeveer 15% van de primaire bronchuscarcinoma.
2. 85% van de tumoren zijn niet-kleincellige bronchuscarcinoma (NSCLC). Deze laatste groep wordt verder opgesplitst in adenocarcinoma, spinocellualir carcinoma, adenosquameus carcinoma ...

Er bestaat een internationale indeling van de longtumoren waarbij voor elke tumor de specifieke kenmerken worden omschreven.
Naarmate het weefselonderzoek meer wordt uitgebreid (immunohistochemie, DNA onderzoek ...) wordt de typering van de longtumoren verfijnder. Dat is uiterst belangrijk voor de bespreking van de behandelingsmogelijkheden.

Symptomen

Longkanker hoeft niet altijd klachten te geven. Het kan een toevallige vondst zijn bij een bloedonderzoek of een radiografie.

De klachten houden meestal verband met de plaats en de grootte van de tumor. Ook uitzaaiingen kunnen aanleiding geven tot de eerste klachten zoals onder andere verwardheid of krachtverlies bij hersenmetastasen.

De meest voorkomende symptomen zijn kortademigheid (dyspnee), hoesten, moeheid, vermagering en bloed ophoesten (hemoptoe). Ook pijn ten gevolge van lokale doorgroei of uitzaaiingen komt voor.

Uitzonderlijk zullen paraneoplastische syndromen de longkanker aan het licht stellen. Daarbij scheiden de kankercellen stoffen af die de werking van organen of weefsels verstoren, of deze laatste nu dichtbij of ver van de tumor liggen. Daardoor ontstaan klachten. Zo kunnen bepaalde types van longkanker bijvoorbeeld hormonen produceren die de nierfunctie aantasten.

Onderzoeken om longkanker vast te stellen

Via de onderzoeken kunnen we de aanwezigheid van een primair bronchuscarcinoma bevestigen en de uitgebreidheid ervan aantonen. Een functionele evaluatie van de patiënt is nodig bij de bespreking van de behandelingsmogelijkheden.

We onderscheiden drie grote groepen onderzoeken:

Staging

Als er een vermoeden is van een primair bronchuscarcinoma, kijken we naar de grootte van de tumor en de aanwezigheid van uitzaaiingen. Longkanker zaait bij voorkeur uit naar bot, lever, bijnier en hersenen. Een CT thorax is meestal het eerste onderzoek dat we aanvragen. Aanvullend doen we een PET/CT-scan en NMR hersenen. Als het nodig is, doen we bijkomende gerichte onderzoeken.

Via de onderzoeken kunnen we de TNM-classificatie opstellen volgens de internationale richtlijnen. Dat is een systeem dat de omvang (of de uitgebreidheid) van de kanker in het lichaam (stadium) beschrijft. Dit vormt de basis voor de bespreking van de behandeling.

Weefselonderzoek

Naast de TNM-classificatie is het belangrijk om te weten met welk type longkanker we te maken hebben. Dat kunnen we aan de hand van weefselonderzoek achterhalen.

Via een biopsie halen we een stukje weefsel rechtstreeks uit de primaire tumor. Dat kan door fibro-endoscopisch onderzoek of via een transthoracale punctie. Als dit niet mogelijk is, nemen we weefsel weg ter hoogte van de lymfeklieren (EBUS-EUS-mediastinoscopie) of van een uitzaaiing die gemakkelijker te bereiken is (leverbiopsie, halsklierbiopsie ..)

Het weefselonderzoek laat de anatomopatholoog toe de tumor te typeren volgens de internationale richtlijnen. De kleuringen en DNA-onderzoeken nemen enige tijd in beslag. Het duurt dus een aantal dagen voor het definitieve resultaat er is.

Functioneel bilan

Bij het bespreken van de behandeling is de functionele status erg belangrijk. Hierbij is er als eerste aandacht voor de leeftijd en het algemeen functioneren (performance score): kan je zelfstandig functioneren of ben je hulpbehoevend? Om een beeld te krijgen van de respiratoire reserve voeren we een longfunctietest uit (in rust en bij inspanning). We kijken ook naar de werking van het hart.

Team

Oncologisch begeleidingsteam

Een oncologische aandoening brengt vaak ingrijpende veranderingen met zich mee. Vanaf het moment dat de diagnose gesteld wordt, kun je een beroep doen op ons oncologisch begeleidingsteam. Jij en/of je familie kunnen bij de begeleidingsverpleegkundige en de oncopsycholoog terecht met vragen en met je verhaal. Zij vormen verder een vast aanspreekpunt doorheen uw traject.

Diëtist

Je kunt tijdens je behandeling een beroep doen op een voedingsdeskundige. Zij zal je geen dieet opleggen, maar advies voorstellen op maat, aangepast aan je aandoening en behandeling.

Sociale dienst

Een oncologische aandoening brengt ingrijpende veranderingen met zich mee. Vaak hebben deze veranderingen ook een weerslag op je dagelijks leven en is het nodig een aantal regelingen te treffen. De sociale dienst kan je hierbij verder helpen.
Je zal regelmatig naar het ziekenhuis moeten komen voor een consultatie, onderzoek of behandeling. Het regelen van vervoer is hierbij niet altijd evident. Wanneer je hierbij problemen ondervindt, kan de sociale dienst samen met jou op zoek gaan naar het voordeligste transport. Wie naar het ziekenhuis komt voor een oncologische behandeling heeft bovendien recht op een tussenkomst van de mutualiteit.

Onze sociaal werker maakt je ook wegwijs in het kluwen van sociale voorzieningen. Wij bekijken bijvoorbeeld op welke tegemoetkomingen of premies je mogelijk recht hebt. We kunnen je helpen met administratieve en financiële zaken. Ook met vragen rond loopbaanonderbreking kun je bij ons terecht.

Maak je je zorgen over de impact die de ziekte of behandeling op je thuissituatie kan hebben? Met oog voor je persoonlijke situatie, bekijken we samen of thuishulp (ondersteuning in het huishouden), tijdelijke opvang, revalidatie of andere praktische hulp een hulp kunnen betekenen. We zoeken naar een oplossing en antwoord op je vragen, maar zijn er ook als je nood hebt aan een luisterend oor om je door deze periode te gidsen.

Diagnose

Als de uitslagen van de onderzoeken bekend zijn, bespreekt een team van specialisten de resultaten en zoeken zij voor jou de beste behandeling.

MOC (multidisciplinair Oncologisch Consult)

De resultaten van de onderzoeken en het weefselonderzoek worden besproken tijdens een multidisciplinair overleg in aanwezigheid van de pneumo-oncologen, thoraxchirurgen, radiotherapeuten, radiologen, nuclearisten en anatomopathologen. Alle onderzoeksresultaten worden door deze artsen elk vanuit hun eigen domein bekeken, om dan samen tot een behandelplan te komen. Ook je huisarts en het oncologisch begeleidingsteam (oncologisch verpleegkundige, psycholoog, diëtist) worden uitgenodigd om aan het overleg deel te nemen. Zo komen we tot een optimale behandeling op maat en stellen we een specifiek zorgpad op.

Behandeling

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk zoals heelkunde, radiotherapie, systemische therapie. Meestal wordt een “multimodality treatment” voorgesteld waarbij verschillende behandelingsmogelijkheden samen worden voorgesteld.

Ondersteunende maatregelen

Er is altijd aandacht voor je klachten en begeleiden je bij het beperken van symptomen zoals pijn, misselijkheid, hoesten, dyspnee ....

Naast medicatie is er ook soms nood aan meer ingrijpende technieken:

• pleurodese bij pleuravochtuitstorting
• interventionele bronchoscopie: laser behandeling, stent plaatsen
• orthopedische ingrepen bij dreigende fracturen
• voedingsgastrostomie

Het is dus erg belangrijk om je klachten met je arts en het oncologisch begeleidingsteam te bespreken. Niet alleen lichamelijke symptomen verdienen aandacht, maar er is ook psychologische, sociale en spirituele begeleiding.

Preventie van longkanker

Roken blijft de belangrijkste oorzaak bij het ontstaan van longkanker. Stoppen met roken is dus essentieel. Dat kan via ondersteuning met medicatie en met psychologische begeleiding. Je kunt bij ons het rookstopprogramma volgen.

Roken is niet alleen belangrijk bij het ontstaan van longkanker, maar heeft ook andere bijkomende nadelige effecten:

• ontstaan van chronische bronchitis (COPD)
• bepalende factor voor gelijktijdige aandoeningen zoals hart en vaatlijden
• vertraagd weefselherstel
• verminderde afweer met mogelijk bijwerkingen na de operatie
• impact op doeltreffendheid van bepaalde behandelingen zoals oa targeted therapy